وضعیت شهروندان مخصوصا در بعد حقوق بشر در افغانستان پس از به قدرت رسیدن گروه طالبان به شدت وخیم شده است. قوانین و مقررات جدیدی که طالبان اعمال کرده‌اند، به ویژه در زمینه حقوق زنان و دختران، موجب محدودیت‌های شدید در دسترسی به آموزش، کار و آزادی‌های اجتماعی شده است.
زنان از بسیاری از حقوق بنیادی خود محروم شده‌اند، از جمله ممنوعیت حضور در مدارس و دانشگاه‌ها، و محدودیت‌هایی در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی. همچنین، فعالیت‌های رسانه‌ای و آزادی بیان به شدت سرکوب شده و بسیاری از خبرنگاران و فعالان حقوق بشر تحت فشار و تهدید قرار دارند.
از نظر حقوق بشر، گروه‌های مختلفی از جمله سازمان‌های بین‌المللی، در حال رصد وضعیت هستند و به شدت نگران نقض حقوق بشر در افغانستان هستند. تلاش‌های جهانی برای فشار به طالبان برای بهبود وضعیت حقوق بشر در این کشور ادامه دارد، اما با توجه به شرایط فعلی، وضعیت هنوز بسیار نگران‌کننده است.
به جند تاثیر مهم رویکرد طالبان بر حقوق بشر در افغانستان به صورت زیر می پردازیم تا اندکی روشنی نسبت به این وضعیت به دست بیاید.
۱. حقوق زنان و دختران
پس از به قدرت رسیدن طالبان، محدودیت‌های شدید بر حقوق زنان و دختران اعمال شد. مدارس و دانشگاه‌ها برای دختران بسته شدند و آنها از حضور در محیط‌های کاری و اجتماعی منع شده‌اند. زنان در بسیاری از زمینه‌ها از جمله ورزش، تحصیل و حتی سفر بدون محرم مرد، دچار محدودیت‌های شدید شده‌اند.
۲. آزادی بیان و رسانه‌ها
رسانه‌ها تحت فشارهای زیادی قرار دارند و بسیاری از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران به دلیل پوشش خبری یا انتقاد از حکومت طالبان تهدید و بازداشت شده‌اند. فعالیت‌های رسانه‌ای با سانسور شدید مواجه است و این موضوع به کاهش تنوع در اطلاعات و افزایش فقر اطلاعاتی در جامعه منجر شده است.
۳. نقض حقوق بشر
گزارش‌ها از نقض‌های جدی حقوق بشر، از جمله اعدام‌های خودسرانه، بازداشت‌های غیرقانونی و شکنجه خبر می‌دهند. طالبان بسیاری از فعالان سیاسی و اجتماعی را هدف قرار داده و به طور سیستماتیک به سرکوب مخالفان خود پرداخته است.
۴. وضعیت اقتصادی و معیشتی
تحریم‌ها و انزوای بین‌المللی به بحران اقتصادی دامن زده و باعث افزایش فقر و بیکاری شده است. مردم افغانستان با کمبود مواد غذایی، دارو و خدمات اساسی روبه‌رو هستند و این مشکلات به ویژه بر اقشار آسیب‌پذیر تأثیر می‌گذارد.
۵. واکنش‌های بین‌المللی
سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای مختلف به شدت نگران وضعیت حقوق بشر در افغانستان هستند و تلاش‌هایی برای تحت فشار قرار دادن طالبان به منظور رعایت حقوق بشر در حال انجام است. اما این تلاش‌ها تاکنون نتوانسته‌اند تغییری معنادار در شرایط ایجاد کنند.
نتیجه‌گیری
وضعیت حقوق بشری در افغانستان به شدت نگران‌کننده است و نیازمند توجه و اقدام جهانی بیشتری است. بسیاری از مردم افغانستان هنوز در انتظار بهبود شرایط و بازگشت به زندگی عادی و حقوق اولیه خود هستند.