زلمی خلیل‌زاد، نماینده پیشین ایالات متحده برای صلح افغانستان، با تبریک‌گویی پیروزی ترامپ و تمجید از انتخابات آمریکا، به اهمیت اتحاد و انسجام دوباره تأکید کرده است. چنین اظهاراتی، به‌ویژه از سوی فردی که در روند صلح افغانستان نقش کلیدی داشته، به خودی خود پیام‌های مهمی در بر دارد. خلیل‌زاد به عنوان دیپلماتی برجسته و فردی که در دوره‌های مختلف، به ویژه در دولت‌های جمهوری‌خواه، برای مسائل افغانستان فعالیت کرده است، در مسائل منطقه‌ای دیدگاهی منحصر به فرد دارد و از جمله بازیگران مؤثر در زمینه مذاکرات صلح و خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان محسوب می‌شود.

نقش زلمی خلیل‌زاد در به قدرت رسیدن طالبان و مذاکرات دوحه

زلمی خلیل‌زاد نقش کلیدی و بحث‌برانگیزی در مذاکرات صلح دوحه ایفا کرد. وی به عنوان نماینده آمریکا در این مذاکرات، مسئولیت داشت تا زمینه توافقی بین ایالات متحده و طالبان را فراهم کند که در نهایت به توافق‌نامه صلح در فوریه 2020 منجر شد. این توافق‌نامه شامل خروج تدریجی نیروهای آمریکایی از افغانستان و تعهد طالبان به جلوگیری از فعالیت گروه‌های تروریستی بین‌المللی در افغانستان بود. بسیاری از منتقدین بر این باورند که این مذاکرات، زمینه‌ساز بازگشت سریع طالبان به قدرت شد، زیرا:

1. عدم شمول دولت افغانستان: توافق‌نامه دوحه به طور مستقیم بین طالبان و ایالات متحده منعقد شد و دولت افغانستان از این مذاکرات کنار گذاشته شد. این عدم شمول باعث تضعیف جایگاه دولت افغانستان شد و طالبان را به عنوان یک نیروی مشروع تقویت کرد.

2. مشروط نبودن خروج نیروها به وضعیت امنیتی: در این توافق‌نامه، خروج نیروهای آمریکایی به وضوح به شرایط امنیتی افغانستان مشروط نشده بود، بلکه بیشتر به زمان‌بندی خاصی مرتبط بود. این امر دست طالبان را برای گسترش نفوذ و بازپس‌گیری مناطق مختلف کشور باز گذاشت.

3. عدم پایبندی طالبان به تعهدات: بسیاری از گزارش‌ها نشان می‌دهند که طالبان در عمل به تعهدات خود به طور کامل پایبند نبوده و به حملات خود علیه نیروهای دولتی افغانستان ادامه دادند. خلیل‌زاد در مواجهه با این موضوع، به جای تجدیدنظر در خروج نیروها یا اعمال فشار بیشتر بر طالبان، همچنان به دنبال اجرای توافق‌نامه بود.

بنابراین، بسیاری از منتقدین خلیل‌زاد را مسئول غیرمستقیم بازگشت طالبان به قدرت می‌دانند و اعتقاد دارند که وی با پیشبرد مذاکرات دوحه و خروج بی‌قید و شرط نیروهای آمریکایی، راه را برای طالبان هموار کرد.

تبریک خلیل‌زاد به ترامپ نیز می‌تواند حاوی پیام‌های خاصی باشد. ترامپ همان رئیس‌جمهوری بود که توافق‌نامه دوحه در دوران او به امضا رسید و نقشی اساسی در خروج سریع نیروهای آمریکایی ایفا کرد. از دیدگاه خلیل‌زاد، بازگشت احتمالی ترامپ به ریاست جمهوری ممکن است به تداوم سیاست‌های آمریکا در قبال افغانستان و یا حتی بازنگری در روابط این کشور با دولت طالبان منجر شود.

در مجموع، اظهارات خلیل‌زاد نشان‌دهنده دیدگاه او نسبت به آینده روابط آمریکا و افغانستان و نیز اهمیتی است که وی به انسجام داخلی ایالات متحده می‌دهد، که از دید او، می‌تواند نقش کلیدی در سیاست خارجی این کشور ایفا کند.

فراگفت